ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ତାଲିବାନ (Taliban) ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ (Afghanistan) ନିଜ ଅଧିନକୁ ନେବାରେ ତିନି ଦିନ ବିତିଗଲାଣି । ଇସଲାମିକର (Islamic Law) ମୂଳ ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ଏହି ସଂଗଠନ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶରେ ସରକାର ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି। ତାଲିବାନ (Taliban) ଭୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର (Afghanistan) ଲୋକମାନେ ଦେଶରୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ପଳାୟନ କରୁଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ସମାଲୋଚନା ମଧ୍ୟରେ ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି (USA President) ଜୋ ବିଡେନ (Joe Biden) ଆଫଗାନିସ୍ତାନରୁ (Afghanistan) ଆମେରିକୀୟ ସେନା (USA Army) ପ୍ରତ୍ୟାହାର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଅଟଳ ରହିଛନ୍ତି। ସେପଟେ ଋଷ (Russia), ଚୀନ୍ (China) ଏବଂ ପାକିସ୍ଥାନ (Paksitan) ଭଳି ଦେଶ ତାଲିବାନ (Taliban) ସହ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବାକୁ କହିଛନ୍ତି। ଏହି ସମୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରୁ ବୈଦେଶିକ କୂଟନୀତିଜ୍ଞ ତଥା ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଥଇଥାନ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଧାର କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲିଛି।
ତାଲିବାନ (Taliban) ପ୍ରଥମେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ (Afghanistan) ୧୯୯୬ରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଥିଲା। କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ଶାସନ କରିଥିଲେ। ୨୦୦୧ରେ, ୯/୧୧ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ତାଲିବାନ ପାଇଁ ସଂକଟ ଘନେଇଥିଲା । ଯେଉଁ ଆମେରିକା ତାଲିବାନ ଉପରେ ବିଶ୍ବାସ କରିଥିଲା, ସେହି ଆମେରିକାର ତାଲିବାନକୁ କ୍ଷମତାରୁ ହଟାଇ ଦେଇଥିଲା। ପ୍ରମୁଖ ଅଞ୍ଚଳରୁ ତାଲିବାନି ଶାସନ ହଟିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଉତ୍ତର ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାକୁ ଲାଗିଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ତାଲିବାନ ତାର ଅସ୍ଥିତ୍ବକୁ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲା । ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଅନ୍ୟ କିଛି ରାଷ୍ଟ୍ର ଠାରୁ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନ ପାଇବା ପରେ ସମୟ କ୍ରମେ ତାଲିବାନ ସଂଗଠନ ଧୀରେଧୀରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇଥିବା ଜଣାଯାଏ। ଉଭୟ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ସାଂଗଠନିକ ଭାବରେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଆମେରିକୀୟ ସେନା ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଘୋଷଣା ହେବାର କିଛି ମାସ ମଧ୍ୟରେ ତାଲିବାନ ଯୁଦ୍ଧବିମାନ ସମଗ୍ର ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଛି।
Also Read: ବିଶ୍ବ ସମୁଦାୟକୁ ସାହାଯ୍ୟ ଭିକ୍ଷା କଲେ ଆଫଗାନ ସିନେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିକା
ବିଶ୍ବର ପଞ୍ଚମ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନ
କ୍ଷମତାରେ ନଥିବା ବେଳେ ତାଲିବାନ ବିଭିନ୍ନ ସଂଗଠନରୁ ଟଙ୍କା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲା। ଏଥିରେ ଅଫିମ ଚାଷ ଠାରୁ ଚୋରା ଚାଲାଣ ଏବଂ ଖଣି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆୟ ସାମିଲ ରହିଥିଲା । ୨୦୧୬ ମସିହାରେ, ଫୋର୍ବସ୍ ପତ୍ରିକା ସବୁଠାରୁ ଧନୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନର ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ଏହି ତାଲିକାରେ ପଞ୍ଚମ ସ୍ଥାନରେ ତାଲିବାନ ରହିଥିବା ବେଳେ ISIS ଶୀର୍ଷରେ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥିଲା। ଫୋର୍ବସ୍ ତାଲିକା ଅନୁଯାୟୀ, ଯେଉଁଠାରେ ISIS ବାର୍ଷିକ ଦୁଇ ବିଲିୟନ ଡଲାର କାରବାର କରୁଥିଲା, ତାଲିବାନ ୪୦୦ ନିୟୁତ ଡଲାର ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରାୟ ୨୯୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରୁଥିଲା।
ଶେଷ ଚାରି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ତାଲିବାନକୁ ଅନୁଦାନ ମାତ୍ରା ଦ୍ରୁତ ବେଗରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ନାଟୋ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, 2019-20 ବର୍ଷରେ ତାଲିବାନର ବଜେଟ୍ 1.6 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାର୍ ବା ପ୍ରାୟ 11 ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ଥିଲା। ୨୦୧୬ ତୁଳନାରେ ଚାରି ଗୁଣ ଅଧିକ। ଏହି ଆୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ ଖଣି ଏବଂ ଅଫିମ ଚାଷରୁ ଆସୁଥିବା ଜଣାଯାଏ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସଂଗଠନ ବିଦେଶୀ ପାଣ୍ଠି ମଧ୍ୟ ଅନୁଦାନ ଭାବେ ପାଇଥିବା ଜଣାଯାଏ। ରିଏଲ୍ ଇଷ୍ଟେଟ୍ ଏବଂ ଏହାର ସମାନ୍ତରାଳ ଟିକସ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଠାରୁ ଏହି ସଂଗଠନ ପ୍ରାୟ ୨୪୦ ମିଲିୟନ୍ ଡଲାର୍ ବା ପ୍ରାୟ ୧୭୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଆୟ କରିଥିବା ଜଣାଯାଏ।
ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ ଆପିମ୍ ରପ୍ତାନୀକାରୀ। ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନରୁ ଅଫିମ ରପ୍ତାନୀର ମୂଲ୍ୟ ଦେଢରୁ ତିନି ବିଲିୟନ ଡଲାର (ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରାରେ ପ୍ରାୟ ୧୧ ରୁ ୨୨ ହଜାର କୋଟି) ଅଟେ। ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସରକାର ଅପେକ୍ଷା ତାଲିବାନର ଅଫିମ ଚାଷ ଉପରେ ଅଧିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଥିଲା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଟିକସ ଦେଇ ବହୁ ରୋଜଗାର କରିଥିଲା। ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ତାଲିବାନ ପ୍ରଥମେ ଅଫିମ ଚାଷ କରୁଥିବା ଚାଷୀଙ୍କ ଉପରେ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ଟିକସ ଲାଗୁ କରିଥାଏ। ତା’ପରେ ଯେଉଁମାନେ ଏହି ଅଫିମକୁ ହିରୋଇନରେ ପରିଣତ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦିଆଯାଏ। ଏବଂ ଶେଷରେ, ଏହି ହିରୋଇନ୍ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦେବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି ଯେ ତାଲିବାନ ଏହି ଉଦ୍ୟୋଗରୁ ବାର୍ଷିକ ୧୦୦ ମିଲିୟନ ରୁ ୪୦୦ ମିଲିୟନ୍ ଡଲାର୍ (ପ୍ରାୟ ୭୦୦ ରୁ ୨୯୦୦ କୋଟି) ରୋଜଗାର କରିଥାଏ।
Also Read: ସୀମାରେ ପାକ ସେନା-ଆଫଗାନ ନାଗରିକ ମୁହାଁମୁହିଁ
ସମାନ୍ତରାଳ କର ବ୍ୟବସ୍ଥା
ଆମେରିକାର ସେନା ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ କହିଛି ଯେ ତାଲିବାନର ଆୟର ୬୦ ପ୍ରତିଶତ ଲ୍ୟାବରୁ ଆସିଥାଏ ଯାହା ଅଫିମକୁ ହେରୋଇନକୁ ପରିଣତ କରିଥାଏ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆମେରିକୀୟ ସୈନିକମାନେ ଏହି ଲ୍ୟାବଗୁଡ଼ିକରେ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ଏଗୁଡ଼ିକ ମେକସିଫ୍ଟ ଲ୍ୟାବ ଥିଲା। ସେଗୁଡିକ ନଷ୍ଟ ହେବା ପରେ ଶୀଘ୍ର ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା। ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ଯେ ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଆମେରିକାର ସେନା ତାଲିବାନକୁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ପ୍ରମୁଖ ସହର ଗୁଡ଼ିକରୁ ବାହାର କରି ଦେଇଥିଲେ। ତେବେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକରେ ତାଲିବାନର ସ୍ଥିତି ବଜାୟ ରହିଥିଲା। ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ତାଲିବାନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ୭୦ ପ୍ରତିଶତ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଜାହିର କରିଥିଲା ଓ ସେଠାରେ ସମାନ୍ତରାଳ ଶାସନ ଚାଲିଥିବା ନେଇ ଦାବି ମଧ୍ୟ କରିଥିଲା ।
ଏହି ସମାନ୍ତରାଳ ଶାସନ ଅଧୀନରେ ତାଲିବାନ ମଧ୍ୟ ଟିକସ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲେ। ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ତାଲିବାନ ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଅଞ୍ଚଳ ଦେଇ ଗଲାବେଳେ ସଂଗଠନକୁ ଟିକସ ଦେବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ତାଲିବାନ ମଧ୍ୟ ଏହି ପ୍ରକାର ଟ୍ୟାକ୍ସ ସିଷ୍ଟମରୁ ବହୁତ ରୋଜଗାର କରିଥିଲା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ତାଲିବାନ ଟେଲି ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ଅପରେଟରଙ୍କଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଟଙ୍କା ପାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଯାୟୀ ତାଲିବାନ ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ୍ ବିଲ୍ କରି ଦୁଇ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରିଥିଲା।
ମାଇନିଂ ଓ ବିଦେଶୀ ଅନୁଦାନରୁ ମଧ୍ୟ ରୋଜଗାର
ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଖଣିଜପଦାର୍ଥରେ ଭରପୁର ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଅନେକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଖଣିଜ କ୍ଷେତ୍ରର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ଏକ ବିଲିୟନ ଡଲାର। ତଥାପି, ଅଧିକାଂଶ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣରେ ଏବଂ ବେଆଇନ ଭାବରେ ହୋଇଥାଏ । ତାଲିବାନ ଏହି ବେଆଇନ ଖଣିର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲା। ଜାତିସଂଘର ଆନାଲିଟିକାଲ୍ ସପୋର୍ଟ ଆଣ୍ଡ ସାନ୍ସନ୍ସ ମନିଟରିଂ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ୨୦୧୪ରେ ତାଲିବାନ ଦକ୍ଷିଣ ହେଲମାଣ୍ଡରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ୨୫ ରୁ ୩୦ଟି ବେଆଇନ ଖଣି କାରବାର ମାଧ୍ୟମରେ ବର୍ଷକୁ ୧୦ ମିଲିୟନ୍ ଡଲାର୍ (ପ୍ରାୟ ୭୪ କୋଟି ଟଙ୍କା) ରୋଜଗାର କରିଥିଲା। ତାଲିବାନ ଖଣିଜ ପରିବହନ କରୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟ୍ରକ ପାଇଁ ୫ ଶହ ଡଲାର (ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରାରେ ୩୭ ହଜାର ଟଙ୍କା) ଆଦାୟ କରୁଥିବା ଜଣାଯାଏ।
ନାଟୋ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ତାଲିବାନ ସାରା ଦେଶରେ ଖଣି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାୟ ୪୬୦ ନିୟୁତ ଡଲାର (ପ୍ରାୟ ୩୪୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା) ରୋଜଗାର କରିଥାଏ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତାଲିବାନ ରପ୍ତାନି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ ୨୪୦ ନିୟୁତ ଡଲାର (୧୭୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା) ରୋଜଗାର କରିଥାଏ ବୋଲି ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।
ତାଲିବାନ ବିଦେଶରୁ ମଧ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନ ପାଇଛି। ଆମେରିକା ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଅଧିକାରୀମାନେ ପାକିସ୍ତାନ, ଇରାନ ଏବଂ ଋଷକୁ ସମୟ ସମୟରେ ତାଲିବାନକୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି ଯେ ଲୋକମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ତାଲିବାନକୁ ଟଙ୍କା ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହିପରି ଲୋକମାନେ ମୁଖ୍ୟତ ପାକିସ୍ତାନ, ସାଉଦି ଆରବ, ସଂଯୁକ୍ତ ଆରବ ଏମିରେଟ୍ସ ଏବଂ କତାରର ଅଟନ୍ତି। ସିଆଇଏ ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ତାଲିବାନ ଗଲ୍ଫ ଦେଶରୁ ପ୍ରାୟ ୭୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ପାଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି ଯେ ତାଲିବାନ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨୫୦ ରୁ ୫୦୦ ନିୟୁତ ଡଲାର (ପ୍ରାୟ ୧୮୦୦ ରୁ ୩୭୦୦ କୋଟି) ବିଦେଶୀ ପାଣ୍ଠି ପାଇଥାଏ।
୧୯୯୬-୨୦୦୧ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ମଡେଲ
ତାଲିବାନ ୧୯୯୬ ରୁ ୨୦୦୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଶାସନ କରିଥିଲା। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେ କେଉଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ମଡେଲ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଜାଣିବା ପାଇଁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନର ଅର୍ଥନୈତିକ ମଡେଲ୍ ଏବଂ ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଶାନ୍ତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ। ୨୦୧୫ରେ, ଷ୍ଟକହୋମ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶାନ୍ତି ଅନୁସନ୍ଧାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଘରୋଇ ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ର ଉପରେ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା | ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୈତିକ ମଡେଲ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି।
ସୋଭିଏତ୍ ଯୁଗରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ମଡେଲ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ମନ୍ଥର ହୋଇ ଯାଉଥିଲା। ବିଶେଷକରି କୃଷି ବହୁତ ଖରାପ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ଘୋର ଅଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ସୋଭିଏତ ସଂଘରୁ ବହୁ ଅର୍ଥ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ବାଣିଜ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସୋଭିଏତ୍ ବ୍ଲକ୍ ଆଡକୁ ଗଲା। ଏହି ସମୟରେ ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନର ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଚାଲୁଥିବା ସରକାର ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନର ଧାଡିରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବିକାଶ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ତେବେ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରର ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇ ନଥିଲା।
ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ୍ ସମୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ୍ କ୍ଷେତ୍ରର ଯଥେଷ୍ଟ ବିକାଶ ହୋଇଥିଲା। ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଅବଶ୍ୟ, ସୋଭିଏତ୍ ସେକ୍ଟରରେ ପାସ୍ ହେବା ସହିତ ଦେଶରେ ଅରାଜକତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଏବଂ ବେଆଇନ ଅର୍ଥନୀତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଯୁଦ୍ଧବନ୍ଦମାନେ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଡ୍ରଗ୍ସ କାରବାରରେ ଲିପ୍ତ ଥିଲେ।
୧୯୮୦ ରୁ ୧୯୯୦ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ଅଫିମ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଚୁର ମାତ୍ରାରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଏହି ଉତ୍ପାଦନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର କୃଷକମାନେ ମଧ୍ୟ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଓ୍ୱାର ଲର୍ଡସ ଏହି ଟଙ୍କା ଦେଇ ନିଜ ପାଇଁ ଅସ୍ତ୍ର କିଣିଥିଲେ। ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଅଫିମ ଉତ୍ପାଦନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତିର ଆଧାର ଥିଲା। ୧୯୯୦ ଦଶକରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ବିଶ୍ୱର ୮୦ ପ୍ରତିଶତ ଅଫିମ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିଲା।
ତାଲିବାନ ସେମାନଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଏହି ବେଆଇନ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା। ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାକୁ କୌଣସି ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇନଥିଲା। ତେବେ ଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ ହେବା ପରେ କୃଷି ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପୁଣି ବଢିଥିଲା। ଅଫିମ ବିରୋଧରେ ନୈତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ତାଲିବାନ ଡ୍ରଗ୍ ଚୋରା କାରବାରକୁ ରାଜସ୍ୱର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ କରିଥିଲା। ତାଲିବାନ ହେଲମାଣ୍ଡ ଏବଂ କାନ୍ଦାହାରରେ ରେକର୍ଡ ସ୍ତରରେ ଆପିମ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରି ଚୋରା ଚାଲାଣ କରିଥିଲା। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ ତାଲିବାନ ମଧ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରୁ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଆପିମ୍ ଉତ୍ପାଦନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିଛି। ତାଲିବାନ କେବଳ ଡ୍ରଗ୍ ଚୋରା କାରବାର ମାଧ୍ୟମରେ ବାର୍ଷିକ ଦୁଇ ବିଲିୟନ ଡଲାର (ପ୍ରାୟ ୧୪ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା) ରୋଜଗାର କରିଥିଲା।
ତାଲିବାନ ଶାସନ ସମୟରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିଲା। ୧୯୮୮ ରୁ ୨୦୦୧ ମଧ୍ୟରେ ଶସ୍ୟ ଏବଂ ପଶୁପାଳନ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବା ଜଣାଯାଏ । ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ମରୁଡ଼ି ଯୋଗୁଁ ପରିସ୍ଥିତି ପୁଣି ପୂର୍ବ ପରି ହୋଇଯାଇଥିଲା । ପୁଣିଥରେ ଦେଶରେ ଖାଦ୍ୟ ସଙ୍କଟ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। ୨୦୦୧ରେ ଆମେରିକାର ସେନା ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ଅନେକ ଦେଶ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଯାହାକି ଏହି ସଙ୍କଟକୁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଦୂର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିବା ଜଣାଯାଏ।